Majątek małżeński – co wchodzi do majątku wspólnego a co do majątku osobistego małżonków?
Sprawy rodzinne, w szczególności sprawy związane z rozliczeniami byłych małżonków często budzą wiele emocji i przysparzają wiele problemów. Każda z osób, a zwłaszcza ta, która planuje wstąpić w związek małżeński, powinna widzieć, że po powiedzeniu sobie „sakramentalnego tak” przez młodą parę, z mocy prawa powstanie pomiędzy nimi ustrój wspólności majątkowej małżeńskiej. Innymi słowy, po zwarciu małżeństwa, oprócz majątków osobistych każdego z nowożeńców, istnieć będzie również trzecia masa majątkowa, czyli majątek wspólny. Co wchodzi w skład majątku wspólnego, a co do majątku osobistego?
Każda z osób, niezależnie czy jest po ślubie czy nie, posiada swój majątek osobisty w sensie prawnym. Oznacza to nic innego jak to, że przed zawarciem małżeństwa, każdy z nas jest wyłącznym właścicielem swojego majątku. Dla przykładu można powiedzieć, że jak pracujemy to pracujemy na własny rachunek. Zarobione przez nas pieniądze są nasze i tylko nasze. Jeśli kupimy samochód to też będzie on tylko nasz. Sytuacja zmienia się w momencie wstąpienia w związek małżeński. Od tej chwili oprócz naszego majątku osobistego, a także majątku osobistego drugiego małżonka powstanie majątek wspólny. Kodeks rodzinny i opiekuńczy wprost wskazuje, że majątek wspólny małżonków obejmuje przedmioty majątkowe nabyte w czasie trwania małżeństwa przez oboje małżonków i każdego z nich. Nadto, kodeks ten przykładowo wymienia składniki majątku wchodzące do majątku wspólnego. Należą do nich:
- pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków;
- dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków;
- środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków;
- kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.
Powyższe wyliczenie jest tylko przykładowe. Najczęstszymi, a jednoczenie budzącymi największe spory podczas rozpraw sądowych, to problemy związane z ustaleniem, czy obecny majątek, który ma być przedmiotem podziału pomiędzy byłych małżonków, stanowił majątek wspólny, czy jest to majątek osobisty małżonka i takiemu podziałowi już nie podlega. Co zatem wchodzi do majątku osobistego każdego z małżonków?
- przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej;
- przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił;
- prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom;
- przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków;
- prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie;
- przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę; nie dotyczy to jednak renty należnej poszkodowanemu małżonkowi z powodu całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej albo z powodu zwiększenia się jego potrzeb lub zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość;
- wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków;
- przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków;
- prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy;
- przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.
W przeciwieństwie do wyliczenia składników wchodzących do majątku wspólnego, to wyliczenie składników wchodzących do majątku osobistego stanowi katalog zamknięty. Innymi słowy, to majątku wspólnego małżonków wchodzi wszystko, co nie stanowi ich majątków osobistych. Przed podjęciem trudu związanego z podziałem majątku wspólnego, warto się zastanowić nad tym do czego będziemy mieli prawo w postępowaniu o podział majątku, a do czego już nie. Niestety świadomość prawna społeczeństwa w tym zakresie jest niewielka, co generuje w przyszłości wiele przykrości związanej podziałem majątku wspólnego. Czasami natomiast jedna ze stron jest „pozytywnie zaskoczona” po spotkaniu z prawnikiem, albowiem okazuje się, że może liczyć na większe kwoty przy podziale majątku, niż sama pierwotnie zakładała.