Przesłanki zastosowania i warunku wykonania
Umieszczenie sprawcy w zakładzie psychiatrycznym jest najsurowszym środkiem zabezpieczającym, który można stosować zamiast kary. Celem stosowania tego typu środka jest zapobiegnięcie ponownemu popełnieniu przez sprawcę czynu zabronionego w związku z chorobą psychiczną lub upośledzeniem umysłowy. Zatem, jakie muszą zostać spełnione przesłanki, aby zastosować ten izolacyjny środek zabezpieczający oraz jak wygląda jego wykonanie? Niniejszy artykuł odpowie na te pytania.
Przesłanki
Przede wszystkim środek zabezpieczający w postaci zakładu psychiatrycznego orzeka się wobec sprawców, którzy popełnili przestępstwo w związku chorobą psychiczną lub upośledzeniem umysłowym. Kodeks karny nie definiuje pojęć choroba psychiczna oraz upośledzenie umysłowe. Posługując się jednak nomenklaturą pozakodeksową, można wskazać, iż pojęcie choroby psychicznej oznacza wszelkie zaburzenia typu psychotycznego m.in.: schizofrenię czy uporczywe zaburzenia urojeniowe. Natomiast upośledzenie umysłowe to globalne zaburzenie rozwoju polegające na istotnie niższym funkcjonowaniu intelektualnym dane osoby oraz wyraźnie obniżonej zdolności przystosowania się społecznego.
Ponadto w doktrynie wskazuje się, że do zastosowania pobytu w zakładzie psychiatrycznym wobec sprawcy niepoczytalnego konieczne jest wystąpienie przesłanki o charakterze dowodowym oraz przesłanek szczególnym. Pierwsza przesłanka zostaje spełniona, gdy materiał dowodowy pozwala stwierdzić, że sprawca wyczerpał swoim zachowaniem znamiona czynu zabronionego. Natomiast przesłankami szczególnymi będą: umorzenie wobec sprawcy postępowania karnego prowadzonego o czyn zabroniony popełniony w stanie niepoczytalności oraz istnienie wysokiego prawdopodobieństwa, że sprawca popełni ponownie czyn zabroniony o znacznej społecznej szkodliwości w związku z chorobą psychiczną lub upośledzeniem umysłowym,
Wykonanie
Do wykonania opisywanego środka zabezpieczającego przeznaczono specjalne zakłady psychiatryczne, które mogą być organizowane jako zakłady dysponujące warunkami:
- Podstawowego zabezpieczenia.
- Wzmocnionego zabezpieczenia.
- Maksymalnego zabezpieczenia.
Wykonując środek zabezpieczający w postaci umieszczenia sprawcy w zakładzie psychiatrycznym, Sąd jest zobligowany do zasięgnięcia opinii komisji psychiatrycznej.
Pobyt w zakładzie podlega kontroli sądu. Nie rzadziej niż co 6 miesięcy Sąd orzeka w przedmiocie dalszego stosowania bądź uchylenia tego środka, na podstawie opinii komisji psychiatrycznej.